«Οι τιμές και η δόξα των γονέων αποτελούν ανεκτίμητο θησαυρό για τα παιδιά»
Πλάτων

Οι σημερινοί γονείς συχνά εγκλωβίζονται σε δύσκολες καταστάσεις αναφορικά με την κατανόηση και τη διαπαιδαγώγηση της συμπεριφοράς του παιδιού τους. Κάθε τόσο αμφιβάλλουν για τον τρόπο που διαχειρίστηκαν τη συμπεριφορά του παιδιού τους και αμφισβητούν τις γονικές τους ικανότητες. Συχνά οι γονείς αισθάνονται απόγνωση και εξάντληση. Βιώνουν κάθε αντίδραση του παιδιού τους ως προσωπική αποτυχία και διερωτώνται «πώς μου μιλάνε έτσι… εγώ δεν θα μιλούσα ποτέ στους γονείς μου με αυτό τον τρόπο».

Για αυτό το λόγο, οι γονείς κατακλύζονται καθημερινά από αμέτρητα ερωτήματα στην προσπάθειά τους να προσφέρουν ό,τι καλύτερο μπορούν στα παιδία τους, αλλά και να επιτύχουν οικογενειακή σταθερότητα και γαλήνη:

• Τι προσπαθούν να επικοινωνήσουν τα παιδιά μέσω της αρνητικής συμπεριφοράς τους;

• Πώς μπορούν οι γονείς να τροποποιήσουν το περιβάλλον προκειμένου να αποφύγουν τα πολλά «μη» αλλά ταυτόχρονα και τη μη αποδεκτή συμπεριφορά του παιδιού;

• Πότε πρέπει να δίνονται οι ανταμοιβές;

• Πώς οριοθετώ το παιδί μου;
   

Παρόλο που κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και μοναδικό, θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε τους γενικούς κανόνες για το κάθε ένα ερώτημα:

Τι προσπαθούν να επικοινωνήσουντα παιδιά μέσω της αρνητικής συμπεριφοράς τους;

Αναμφισβήτητα, όταν τα μικρά παιδιά αμφισβητούν και αγνοούν κάθε κανόνα του σπιτιού, έχουν εκρήξεις θυμού και υιοθετούν ενοχλητική συμπεριφορά, προσπαθούν να επικοινωνήσουν με ένα διαφορετικό τρόπο τα συναισθήματά τους. Κανένα παιδάκι δεν είναι «κακό» ή «ατίθασο».  Αντιθέτως, η κάθε συμπεριφορά ενός παιδιού αποσκοπεί σε ένα ευρύτερο και μεγαλύτερό στόχο ικανοποίησης μιας δικής του πραγματικής ή φαντασιωτικής ανάγκης. Με άλλα λόγια, η κάθε συμπεριφορά είναι συμπεριφορά προσαρμογής στο οικογενειακό, σχολικό ή και φιλικό περιβάλλον του παιδιού. Ο τρόπος που η εκάστοτε συμπεριφορά έχει αντίκτυπο στους άλλους την κατατάσσει ως θετική ή αρνητική.

Ενδεχομένως, μέσω της αρνητικής συμπεριφοράς, το παιδί ταυτίζεται με τον μη αποδεκτό ρόλο που έχει υιοθετήσει μέσα στην οικογενειακή δυναμική. Η μη αποδεκτή συμπεριφορά θα του επιφέρει την ικανοποίηση του να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των γονέων του. Πιθανόν, η μεγάλη ανάγκη του παιδιού να αποκτήσει την προσοχή της οικογένειας, το ωθεί σε ενοχλητικές συμπεριφορές. Παρόλο που το παιδί γνωρίζει εξ’ αρχής ότι οι πράξεις και η συμπεριφορά του θα προκαλέσουν την αρνητική αντίδραση των γονιών των, το τίμημα της οποιασδήποτε πιθανής επίπτωσης της πράξης του είναι ασήμαντο όταν μονοπωλεί, έστω και για λίγο, το ενδιαφέρον τον γονιών του.

Τι γίνεται όμως όταν οι γονείς αισθάνονται ότι το παιδί τους βρίσκεται μονίμως στο επίκεντρο της προσοχής και της επιβεβαίωσης της αγάπης τους προς αυτό; Η πιο ουσιαστική και βασική προσέγγιση ενός παιδιού με αρνητική συμπεριφορά είναι η ενεργή προσπάθεια των γονιών του να κατανοήσουν τι σκέφτεται, πώς αισθάνεται, τι προσπαθεί να επικοινωνήσει και τι υπάρχει μέσα στο μυαλουδάκι του ως δική του υποκειμενική πραγματικότητα. Να καταφέρουν, δηλαδή, να εντοπίσουν ποια μοτίβα επικοινωνίας μέσα στο σπίτι δεν βοηθούν το παιδί να νοιώσει ασφάλεια και να βιώσει τον εαυτό του ως ένα σημαντικό και αναντικατάστατο για τους γονείς του μέλος της οικογένειας. Μόλις οι γονείς αντιληφθούν τι πραγματικά αισθάνεται και επικοινωνεί το παιδί τους, τότε το σπίτι θα σταματήσει να μοιάζει με ένα καθημερινό «πεδίο μάχης» και θα μεταμορφωθεί σε έναν κήπο ευημερίας και ουσιαστικής επικοινωνίας.

Εξάλλου, η οικογενειακή αρμονία αποτελεί τον ιδανικότερο κήπο για να ανθίσει η αυτοπεποίθηση και η δημιουργικότητα των παιδιών.

Γράφει η Άντρεα Στυλιανού, ΜΑ Κλινικός Ψυχολόγος