Πώς μπορούν οι γονείς να αντικαταστήσουν τα «μη»;

Η κατανόηση και η διαχείριση της συμπεριφοράς των παιδιών

Tο εάν τα παιδιά υπακούουν και ακολουθούν τις οδηγίες των γονιών τους ή γίνονται ανυπάκουα και απειθάρχητα, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από το πώς οι γονείς εκφράζονται στην επικοινωνία τους μαζί τους. Η επικοινωνία είναι το κλειδί για κάθε υγιή και δημιουργική σχέση μέσα στην οποία, τόσο οι γονείς, όσο και τα παιδιά αισθάνονται ασφάλεια και αλληλοϋποστήριξη.

Η πίεση της καθημερινότητας και οι αυξημένες υποχρεώσεις οδηγούν τους γονείς παιδιών προσχολικής και δημοτικής ηλικίας, παρόλη την αγάπη που μπορεί να εκφράζουν στα παιδιά τους, να πέφτουν σε τέσσερις μεγάλες παγίδες που δυσχεραίνουν την επικοινωνία μέσα στην οικογένεια.

Πώς μπορούν, λοιπόν, οι γονείς να τροποποιήσουν την επικοινωνία με το παιδί τους, προκειμένου να αποφύγουν τα πολλά «μη» αλλά, ταυτόχρονα, και τη μη αποδεκτή συμπεριφορά;

1. Οι γονείς έχουν υπερβολικές απαιτήσεις από τα παιδιά τους! 

Κάποιες φορές οι γονείς έχουν από το παιδί τους δυσανάλογες απαιτήσεις, σε σχέση με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται και τις ικανότητές του. Για παράδειγμα, ένα παιδάκι 3 ετών δεν μπορεί να παίζει και να απασχολείται χωρίς να διεκδικεί την προσοχή επί ώρες. Οποιεσδήποτε εντάσεις ακολουθούν από μη εκπλήρωση υπερβολικών απαιτήσεων, προκαλούν στο παιδί το συναίσθημα ότι είναι ανίκανο να ικανοποιήσει τους γονείς του και αισθάνεται ματαίωση. Ταυτίζεται, δηλαδή, με το ρόλο του παιδιού το οποίο δεν μπορεί να ανταποκριθεί και να κάνει περήφανο το γονιό του. Οποιαδήποτε μετέπειτα αρνητική αντίδραση ερμηνεύεται ως ανυπακοή και απειθαρχία.

2. Οι γονείς εκφράζουν πολλαπλά αιτήματα ταυτόχρονα!  

Συχνά, οι γονείς παρασύρονται από την ανάγκη τους για διεκπεραίωση των πολλαπλών καθημερινών εκκρεμοτήτων. Ως αποτέλεσμα, ξεχνάνε ότι το παιδί δεν μπορεί να ιεραρχήσει τις υποχρεώσει τους. Ποιος γονιός δεν είπε στο παιδί «συμμάζεψε τα παιχνίδια σου, φτιάξε τη βαλίτσα σου για το σχολείο και κάνε μπάνιο γιατί πρέπει να πας για ύπνο»; Με αυτό τον τρόπο, το παιδί δεν μπορεί να ανταποκριθεί επαρκώς, ο γονιός νοιώθει απόγνωση και το παιδί αισθάνεται ότι δεν είναι αρκετά καλό και δεν μπορεί να ικανοποιήσει το γονιό του. Ο φαύλος κύκλος που δημιουργείται φέρνει δυσαρέσκεια και επιπλέον ένταση στην οικογένεια. Ως αποτέλεσμα, η οικογενειακή αρμονία και η επικοινωνία πλήττεται.

 3. Οι γονείς εκφράζουν το αίτημά τους σε λάθος χρονική στιγμή

Όταν το παιδί απολαμβάνει κάποια δραστηριότητα, το αίτημα που εκφράζεται από το γονιό εκλαμβάνεται ως διακοπή και παρεμβολή σε σημαντική στιγμή. Για παράδειγμα, την ώρα που το παιδί απολαμβάνει το παιχνίδι του κατά την ώρα ξεκούρασης, ο γονιός το διακόπτει και του ζητάει να κάνει κάτι άλλο. Συνεπώς, το παιδί γίνεται αντιδραστικό και νοιώθει ότι ο γονιός δεν κατανοεί την ανάγκη του. Πιθανόν, να αισθανθεί θυμό με αποτέλεσμα να αντιδράσει επιθετικά.

4. Οι γονείς μεταφέρουν ασαφή και αόριστα αιτήματα στα παιδιά τους!

Tα παιδιά μέχρι 9 ετών δεν είναι σε θέση να αποκωδικοποιούν και να κατανοήσουν μη συγκεκριμένες ή μεταφορικές εκφράσεις. Εκφράσεις όπως «πρέπει να είσαι φρόνιμο παιδί», «θέλω να είσαι καλό παιδί» ή «φρόντισε να είσαι ήσυχο» δεν γίνονται εύκολα κατανοητές. Ο γονιός θεωρεί ότι έδωσε σαφή οδηγία στο παιδί. Από την άλλη, το παιδί δυσκολεύεται να αποκρυπτογραφήσει το μήνυμα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να το ακολουθήσει. Τα παιδιά χρειάζονται να γνωρίζουν λεπτομερώς και αναλυτικά τι είναι αυτό που ο γονιός ζητάει από αυτά.

Συμπερασματικά, σημαντική προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ουσιαστικής επικοινωνίας εντός της οικογένεια, όπου δεν κυριαρχούν τα «μη» και οι εντάσεις, είναι η ουσιαστική προσπάθεια για κατανόηση των αναγκών του κάθε μέλους της οικογένειας, τόσο σε επίπεδο συνεννόησης, όσο και σε επίπεδο κινήτρων. Για παράδειγμα, όταν οι γονείς απαγορεύουν ή επιτρέπουν κάτι, πρέπει να έχουν υπόψη τους γιατί το κάνουν και εάν γίνονται κατανοητοί από το παιδί τους. Η τιμωρία και η οριοθέτηση εκ μέρους τον γονέων, αλλά και οι απαιτήσεις των παιδιών, δεν χρησιμοποιούνται εκβιαστικά και χειριστικά.

Αναπόφευκτα, μέσα στην καθημερινότητα υπάρχει η ένταση και η κούραση. Όμως, εάν ο γονιός παραμένει σταθερός, κατανοητικός και υποστηρικτικός, τότε υποδεικνύει στο παιδί τα όρια μέσα στα οποία μπορεί να κινηθεί, δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας και γίνεται πρότυπο συμπεριφοράς για το παιδί του.

Aπό την Άντρεα Στυλιανού, ΜΑ, Κλινικός Ψυχολόγος